In de Leeuwarder Courant van zaterdag 18 september jl. verscheen een interview met Wim Anker over levenslanggestraften. Deze categorie veroordeelden kan geen streepjes op de muur zetten, heeft geen horizon en ontbreekt het aan perspectief. De visie dat moordenaars in de cel horen en er nooit meer uit zouden mogen komen, noemt hij ‘beperkt’. De regelgeving omtrent de wijze waarop de levenslange straf in Nederland ten uitvoer moet worden gelegd, moet worden aangepast. Om te beginnen met de aanpassing om de beslissing om gratie te verlenen aan levenslangen niet in handen te geven van een minister (‘een politieke passant met electorale belangen’) maar van de onafhankelijke rechter.
Klik hier voor het volledige artikel. Hieronder een paar passages.
“Moedeloos. Radeloos. Lethargisch was ‘ie. Advocaat Wim Anker maakte zeker vier, vijf keer mee dat hij zich voor niets meldde in de gevangenis van Scheveningen voor zijn cliënt, seriemoordenaar Koos H. Stond de strafpleiter daar, kwam de levenslanggestrafte voor het toch al schaarse bezoek zijn bed niet uit. ‘Anker’, klonk het dan later desgevraagd. ‘Ik moet elke keer als ik wakker word, weer een dag omduwen. Want elke dag is gelijk aan de andere.’
Vooropgesteld, Wim Anker en zijn broer Hans zijn niet tegen een levenslange gevangenisstraf, zoals deze sinds 1878 in de wet is opgenomen. Maar de wijze waarop die straf in Nederland wordt ingevuld, noemt Anker – net als het Europees Hof en de Hoge Raad – inhumaan. ‘Perspectief doen zoveel met een mens.’
De beslissing tot gratie is in handen van een minister. Een politieke passant, aldus Anker, die geregeld van kleur verschiet. ,,Het is de Achilleshiel van het systeem. De minister moet er zo spoedig mogelijk uit, want bij bewindslieden speelt het electoraat mee.’’ Een onafhankelijke rechter hoort te beslissen over het al dan niet vervroegd vrijlaten. Anker haalt een voorbeeld van enkele jaren geleden aan, toen hij met twee leden van Forum Levenslang langs Kamerfracties ging om hun punt – ,,minister eruit, rechter erin’’ – duidelijk te maken. Ze hadden mooie gesprekken in Den Haag. Telden positieve geluiden als zetels. ,,Maar toen het op stemming aankwam, durfden ze het niet aan.’’ Bang te worden afgerekend door de kiezer. ,,Schandalig’’, vindt Anker. ,,Dit beleid moet uit de politieke sfeer worden getrokken.’’
(…)
Dertien keer hoorde Anker in een zittingszaal levenslang tegen een cliënt eisen. Acht maal werd dit vonnis ook daadwerkelijk uitgesproken. Vier cliënten zijn er nog. Anker onderhoudt geregeld contact met ze. Een tot twee keer per jaar zoekt hij ze op. ,,Na de rechtbank, het Hof en de Hoge Raad ben je zes jaar verder en kun je als advocaat verder niets meer voor ze doen dan morele steun bieden. Die gesprekken zijn loodzwaar. Maar juridisch kun je niks.’’
Op 1 januari 2022 stoppen Wim en Hans Anker als advocaat. Hun missie om de regelgeving rond levenslang te veranderen, is niet volbracht. ,,Ik heb altijd tegen Hans gezegd dat ik dat, voordat we met pensioen gaan, geregeld wilde hebben.’’ Langer doorgaan om dit alsnog te bewerkstelligen, is geen optie. ,,Wij houden de rug wel recht.’’
Volgens de publieke opinie horen moordenaars in de cel en de sleutel daarvan in de gracht. ,,Een heel beperkte visie’’, zegt Anker. Daarom trekt hij drie avonden per week het land door om zijn toehoorders te vertellen hoe het daadwerkelijk zit. Na zijn pensioen gaat hij daarmee door. ,,En dat is ook een vorm van levenslang.’’
