Op zondag 11 oktober jl. is door Omrop Fryslân de maandelijkse (Friestalige) gesproken column van Tjalling van der Goot op de radio uitgezonden. Klik hier voor het beluisteren van de column.
Hieronder volgt de Nederlandse vertaling.
"Afgelopen week stond ik twee mannen bij in een strafzaak in Leeuwarden. Mijn cliënten hadden zieke zeehonden thuis in de schuur verzorgd. Dat mag niet omdat de wet voorschrijft dat dergelijke dieren naar de zeehondenopvang in het Groninger Pieterburen moeten worden gebracht. Omdat mijn cliënten stelden dat de zeehonden in de crèche aldaar niet goed verzorgd zouden worden, hebben zij de wettelijke regels niet nageleefd en de zeehonden thuis opgevangen. De rechter gaf hen gelijk. Dat komt omdat er een andere wettelijke bepaling bestaat waarin is opgenomen dat dieren die hulp behoeven moeten worden verzorgd. Om die reden was volgens de rechter sprake van overmacht. Een conflict van wettelijke regels. Het feit was niet strafbaar. De mannen gingen vrijuit.
Met zo’n uitspraak geeft de rechter niet alleen in de strafzaak een oordeel, maar neemt hij tevens een standpunt in over mankementen in de wet. Want als de wet zou hebben geregeld dat zeehonden op het Wad ook naar een andere opvang (bijvoorbeeld op Texel of in Zeeland) zouden mogen worden gebracht, of als er alternatieve opvanglocaties in het Noorden zouden zijn, dan was er voor de mannen helemaal geen noodzaak om de zeehonden thuis op te vangen. Dan was er geen conflict van plichten en zouden zij niet hebben gedaan wat ze nu hebben gedaan. Een probleem over de wijze waarop de opvang in de zeehondencrèche Pieterburen is geregeld – politiek of bestuurlijk – wordt in feite nu op het bordje van de strafrechter gelegd. Wie weet heeft de rechter met zijn uitspraak nu de wetgever een zetje gegeven.
Een ander voorbeeld. In de wet is opgenomen dat de rechter geen werkstraf mag opleggen aan een verdachte voor – kortweg - gewelds- en zedenzaken. Rechters kunnen met deze beperking van de mogelijkheden om maatwerk te leveren slecht uit de voeten. Zij leggen soms een verdachte gewoon toch een werkstraf op. In strijd met de wet. Of rechters leggen een geldboete op, terwijl een werkstraf op zich passend zou zijn, maar een gevangenisstraf door hem te zwaar wordt bevonden. Of er wordt een gevangenisstraf van één dag opgelegd in combinatie met een werkstraf. Zo’n combinatie mag namelijk wel. De wet regelt niet hoe lang die onvoorwaardelijke gevangenisstraf moet zijn. Die ene dag heeft de verdachte vaak al ondergaan direct na de aanhouding. Dan dus maar één dag celstraf om maatwerk te leveren. Eigenwijze en creatieve rechters, daar houd ik wel van. Zij geven hiermee een signaal dat de wet niet deugt. Het kan heel goed zijn dat de rechter de wetgever hiermee een zet geeft om de wet aan te passen.
Er zijn meer voorbeelden te geven. Als er sprake is van euthanasie hebben rechters de afgelopen jaren baanbrekende uitspraken gedaan. Volgens de wet was euthanasie vroeger domweg moord. Rechters oordeelden evenwel dat onder strikte voorwaarden een arts zich niet schuldig maakt aan een strafbaar feit als hij een patiënt helpt bij het stervensproces. Na jaren van strafzaken is er een wet gekomen die de eisen, die in de gerechtelijke vonnissen waren vermeld, overnam. De rechters hebben feitelijk de wet voorbereid door eigenwijs te zijn.
Komende week wordt het hoger beroep in de zaak tegen de principiële en biologische hennepteler Doede de Jong behandeld. De man uit Appelscha die een groot voorvechter is van regulering en legalisering van de hennepteelt en daarbij op de voorgrond treedt. Hij wil dat de rechter oordeelt dat het Openbaar Ministerie hem niet mag vervolgen. De overheid accepteert immers hennep omdat coffeeshops die deze hennep verkopen niet worden vervolgd. De hennep moet wel ergens vandaan komen. Dat weet de politie, dat weet het Openbaar Ministerie. De bekende achterdeurproblematiek. De rechtbank in eerste aanleg ging met dit principiële verweer van De Jong niet mee. Het argument was dat Doede de Jong niet bij de rechter maar bij de politiek moet zijn om de wet aan te passen. Maar dat is niet juist. Politiek is feitelijk toch vooral roepen en beslissen wat door het grote publiek wordt geaccepteerd en wat stemmen oplevert, niet wat politici diep in hun hart voelen en vinden. Bovendien is politiek zo traag als stroop. De politiek zou meer moeten durven wat mij betreft. Maar als politici het niet aandurven om de wet aan te passen, net als bijvoorbeeld bij de euthanasie, dan zijn er nog altijd de eigenwijze rechters. Als rechters in uitspraken opnemen dat het hennepbeleid anders moet, dan denk dat de politiek te zijner tijd niet anders kan dan de wet veranderen. Dat is precies wat een man als Doede de Jong wil. Een rechter hoort zo nu en dan ook met de vuist op tafel te slaan."
