Op zondag 14 juni jl. is door Omrop Fryslân de maandelijkse (Friestalige) gesproken column van Tjalling van der Goot op de radio uitgezonden. Het is de laatste column voor de zomer. Klik hier voor het beluisteren van de column.
Hieronder volgt de Nederlandse vertaling.
“Centraal
Begin juni was ik onaangenaam verrast toen ik hoorde dat Omrop Fryslân ondergebracht zou worden in één omroeporganisatie met RTV Noord en RTV Drenthe. De directies van deze regionale omroepen hadden dit voorgesteld en dit voorstel is aangeboden aan de staatssecretaris. Een zeer slecht plan. Hoewel u van mij gewend bent dat mijn columns gaan over het strafrecht, wil ik dit toch kwijt. Toch er zijn wel parallellen met het strafrecht.
Allereerst mijn mening waarom het een slecht plan is. Fryslân heeft een eigen cultuur, eigenheid en taal. Opgaan in een groter geheel zal het erg moeilijk maken om onafhankelijk en verantwoord kwalitatief hoogstaande journalistiek in en over Fryslân te maken. Dat geldt overigens ook voor andere regionale omroepen. Het plan heeft natuurlijk te maken met geld. En financiële zorgen leiden niet zelden tot centralisatie. En centralisatie is naar mijn mening geen oplossing voor problemen.
En zo kom ik bij het strafrecht.
Allereerst het Fries. Sinds de noordelijke rechtbanken zijn gefuseerd, kunnen zittingen worden gehouden bij de rechtbank Noord-Nederland op de locaties in Leeuwarden, Groningen en Assen. Het gerechtshof in Leeuwarden (voor hoger beroep) is bovendien gefuseerd met Arnhem, zodat zittingen in hoger beroep naast Leeuwarden ook in Arnhem (en sinds kort in Zwolle) plaatsvinden. Kort gezegd, Friese zaken kunnen ook door rechters uit Assen en Arnhem worden behandeld. En die spreken en verstaan natuurlijk geen Fries.
Waar blijven wij met het in de wet verankerde recht om op de zitting Fries te spreken? Natuurlijk, de wet regelt dat er dan een tolk kan komen. Maar een verdachte zal snel overgaan in het Nederlands, want hij wil geen spelbreker zijn of als een doordrammer worden gezien. Hij moet het immers hebben van de gunsten van de rechter. Hij zit in een kwetsbare positie. Het laatste dat hij dan wil is de rechter tegen de haren instrijken. De kwaliteit van de rechtspraak wordt er echter niet beter op als iemand zich niet kan uiten in zijn moedertaal, die sommige mensen nu eenmaal graag willen gebruiken. Vooral als er emoties aan te pas komen.
Fusie en centralisatie leiden in mijn optiek dus op den duur tot het niet meer optimaal kunnen gebruiken van de tweede rijkstaal in ons land, te weten het Fries.
Daar komt bij dat centralisatie om een andere reden bij mij niet dadelijk de handen op elkaar krijgt. Zo is het Openbaar Ministerie in het Noorden ook gefuseerd. Waren er vroeger, toen de officier van justitie nog gewoon in Leeuwarden zat, korte lijntjes en was het OM bereikbaar, tegenwoordig steken wij de vlag op kantoor reeds uit als er überhaupt een antwoord komt van een officier. Want meestal horen wij niets op verzoeken en brieven. Dat is ook bij andere parketten van het OM in het land zo.
De rechtbank is ook groter geworden, de rechtbank Noord-Nederland. Ooit bedacht om de kwaliteit te verbeteren. Onzin, de kwaliteit was goed en is niet beter geworden. Ook niet minder. Misschien met uitzondering van het feit dat dossiers vaak niet op orde zijn omdat het OM de stukken niet of te laat heeft aangeleverd. Een bron van irritatie en onnodig uitstel. Ergernis hierover is er vaak ook bij de vertegenwoordigers van het OM zelf, die vaak zelf geen invloed hebben op de administratieve chaos. Centralisatie is een slecht plan.
Ik ben niet tegen veranderingen. Helemaal niet zelfs. Maar wel tegen veranderingen waarvan haast iedereen minder wordt. En die fundamentele rechten, zoals het gebruik van de Friese taal in het rechtsverkeer, zwaar onder druk zetten.
Ik steun het gebruiken van de Friese taal bij mijn cliënten in de rechtszaak. Ik zie dat een verdachte zich beter kan uiten in het Fries als moedertaal, helemaal als er ook Friestalige rechters zijn. En die zijn er genoeg. Het is een voordeel dat ik als advocaat de taal van de klant kan spreken. Dit geldt overigens niet alleen voor het Fries. Het spreken van minderheidstalen is in het belang van de kwaliteit van de rechtspraak. En dat steun ik. Ik steun ook het verzet van de medewerkers van Omrop Fryslân. Uitzenden vanuit Fryslân, zonder bemoeienis uit Groningen of Drenthe.
Ik wens u een prettige zomer toe.”
