Het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden (locatie Arnhem) heeft op 13 mei jl. een bijzonder arrest gewezen. Onze cliënt, Albert Heringa, werd verdacht van hulp bij de zelfdoding van zijn 99-jarige moeder Moek. Dat hij die hulp verleend heeft staat wel vast. Hierover is ook een indrukwekkende TV-documentaire verschenen in het pro-gramma Netwerk.
Het hof heeft het verweer van raadsman Wim Anker op overmacht gehonoreerd. Volgens de verdediging was er sprake van overmacht in de zin van noodtoestand (conflict van plichten).
Het hof stelt dat er sprake was van een noodsituatie. Cliënt moest zich enerzijds conformeren aan de wet, anderzijds had hij de morele plicht om zijn 99-jarige moeder te helpen bij haar uitdrukkelijke wens om vredig, waardig en pijnloos te sterven. Volgens het hof heeft hij uiteindelijk de juiste keuze gemaakt.
Het hof stelt ook dat Heringa zorgvuldig heeft gehandeld. Daarnaast is hij open en transparant geweest en heeft hij zich toetsbaar opgesteld.
De rechtbank in Zutphen kwam eerder tot een bewezenverklaring en achtte het feit ook strafbaar. Er werd toen echter geen straf opgelegd. De rechtbank stelde dat cliënt in 2008 meer moeite had moeten doen om een arts te vinden die eventueel toch Moek (straffeloos) had kunnen helpen bij haar zelfdoding. De verdediging heeft steeds aangevoerd dat dit in 2008 een theoretische exercitie zou zijn geweest. In het geval van Moek was immers sprake van ‘voltooid leven’. Er was toentertijd geen arts te vinden die op die basis euthanasie zou hebben verleend dan wel hulp bij zelfdoding. De verdediging heeft dit ook duidelijk kunnen maken door te wijzen op de jaarverslagen van de Regionale Toetsingscommissies Euthanasie. Pas in 2010 werd aandacht besteed aan het probleem van ‘voltooid leven’.
De kans bestaat dat het OM in cassatie gaat bij de Hoge Raad. Cliënt en verdediging stellen dat over een jaar of tien ‘voltooid leven’ wellicht een grond kan vormen voor euthanasie/hulp bij zelfdoding. Thans moet de wens van mensen die levensmoe zijn geforceerd gedrukt worden onder het bestaande criterium: uitzichtloos en ondraaglijk lijden.
Ook zien Albert Heringa en de verdediging in de toekomst ruimte voor optreden van naasten in plaats van artsen. Als het gaat om voltooid leven is er immers niet direct sprake van een medisch probleem, maar meer van een existentieel vraagstuk.
Cliënt en raadsman Anker zullen ook worden gehoord door de inmiddels geïnstalleerde Commissie Voltooid Leven onder voorzitterschap van prof. P. Schnabel.
