Op zondag 22 maart jl. is door Omrop Fryslân de maandelijkse (Friestalige) gesproken column van Tjalling van der Goot uitgezonden. Klik hier om deze te beluisteren.
Hieronder volgt de Nederlandse vertaling.
"De afgelopen weken is er veel gedoe geweest rondom het alcoholslot. De uitspraak van de Hoge Raad en van de Raad van State hebben grote gevolgen in strafzaken. Ik ben daar blij mee. Het rijden onder invloed had te zware gevolgen voor de bestuurder.
Kort gezegd komt het erop neer dat de Raad van State heeft geoordeeld dat er geen alcoholslot meer mag worden opgelegd. Volgens de Raad kan de maatregel in tal van gevallen onevenredig uitvallen omdat het CBR bij het opleggen van deze maatregel geen rekening mag houden met de belangen van de bestuurder die het slot krijgt. Een bestuurder kan bijvoorbeeld het verschuldigde bedrag voor alcoholslot niet ineens betalen. Hij kan ook zijn baan kwijtraken als gevolg van deze maatregel. Het CBR had aan deze gevolgen geen boodschap. Vooralsnog geen alcoholslot meer dus!
De Hoge Raad heeft ook een beslissing genomen. Die gaat over strafzaken. Als een bestuurder door het rijden onder invloed van alcohol van het CBR een alcoholslot heeft gekregen, mag hij daarnaast voor hetzelfde feit niet ook een strafrechtelijk worden vervolgd. Het is dus òf een alcoholslot òf een strafzaak, niet beide.
Wat mensen wellicht vergeten is dat deze uitspraken tot stand komen nadat advocaten rechters hebben gedwongen hierover een uitspraak te doen. De Hoge Raad oordeelt pas dat het OM niet mag vervolgen als een advocaat eerder bij de rechtbank en het gerechtshof het verweer heeft gevoerd dat het OM fout zit. Een taak van de advocaat dus niet alleen in het belang van zijn cliënt, maar ook in een maatschappelijk belang. Het is goed dat er advocaten kritisch de wet beschouwen.
De Hoge Raad heeft dus geoordeeld dat een strafzaak niet naast het alcoholslot mag bestaan omdat een verdachte niet twee keer voor hetzelfde feit mag worden vervolgd. Nu is het alcoholslot niet hetzelfde als een strafzaak (het Alcoholslotprogramma wordt namelijk door het CBR en niet door de strafrechter opgelegd), maar de Hoge Raad vindt het slot zo zwaar dat deze met een straf te vergelijken is.
Het Alcoholslotprogramma is nog maar het begin denk ik. Afgelopen week heeft de rechter in Leeuwarden de officier van justitie niet ontvankelijk verklaard, nadat het CBR het rijbewijs ongeldig had verklaard. Het CBR kan het rijbewijs ongeldig verklaren als de bestuurder heeft gereden onder invloed van alcohol en het CBR heeft besloten dat de bestuurder niet geschikt is om te rijden. Zo’n ongeldig verklaring van het rijbewijs kan ook als de bestuurder de kosten aan het CBR niet of niet op tijd heeft voldaan.
De gevolgen zijn bij een door het CBR ongeldig verklaard rijbewijs nog groter dan bij het opleggen van het Alcoholslotprogramma. Bij een slot mag de bestuurder blijven rijden, zij het onder strikte en zware voorwaarden en na betaling van een flinke som geld. Als het rijbewijs daarentegen in het geheel niet meer geldig is, mag de bestuurder helemaal niet meer rijden. Dat staat volgens de rechter in Leeuwarden gelijk aan een straf. Net als bij het Alcoholslotprogramma mag het OM daarnaast dan niet meer een strafzaak starten. Doet de officier van justitie dat wel, dan wordt hij niet ontvankelijk verklaard in de vervolging.
Het kantelt dus in de rechtspraak. Rechters zien dat andere instanties maatregelen opleggen die net zo zwaar – of zelfs zwaarder – zijn als een straf. Dat kan niet. En dat is maar goed ook. Eén straf is genoeg.
Ik zou de lijn ook kunnen doortrekken. Een arts die zijn werk niet meer mag doen van de tuchtrechter na een medische flater? Mag deze zelfde arts voor diezelfde fouten strafrechtelijk worden vervolgd? Een verdachte die van de burgemeester een locatieverbod heeft gekregen omdat hij overlast heeft veroorzaakt? Mag hij voor diezelfde feiten een dagvaarding ontvangen? Ik zie dat ook deze maatregelen heel zwaar kunnen uitpakken en in ieder geval als straf kunnen worden ervaren. Misschien dat iets dergelijks een strafzaak in de weg staat en een strafzaak voorkomen is beter dan voor komen.
Zoals eerder aangegeven is het goed dat er advocaten zijn die kritisch naar de wet en naar het optreden van politie en justitie kijken en bovendien creatief de grenzen opzoeken. Alleen dan komen er principiële uitspraken zoals met het alcoholslot. Alleen op deze wijze kan het rechtssysteem eerlijk en zuiver functioneren. Het belang van één verdachte is zo vaak ook het belang van ons allemaal."
