Op zondag 23 november jl. is door Omrop Fryslân de maandelijkse (Friestalige) gesproken column van Tjalling van der Goot op de radio uitgezonden. Klik hier voor het beluisteren van de column.
Hieronder volgt de Nederlandse vertaling.
“Levenslang … en nog vele jaren!
Op woensdag 26 november aanstaande hoort onze cliënt Patrick S. de eis in zijn hoger beroep. Met mijn collega Wim Anker zal ik dan pleidooi houden. Patrick S. is in eerste aanleg veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf. Volgens de rechtbank is hij verantwoordelijk voor twee dodelijke geweldsfeiten en een poging tot moord.
In ons land is een levenslange gevangenisstraf een heel leven lang. En niet 20 jaar, zoals veel mensen ten onrechte denken. Nederland is het enige van alle EU-landen waar de straf duurt tot aan de dood. In de wet is weliswaar de mogelijkheid van gratie geregeld om eerder vrij te komen, maar in de praktijk is gratie een fopspeen. Gratie is feitelijk de laatste tijd slechts een optie als de veroordeelde terminaal ziek is. De laatste keer dat gratie werd verleend op inhoudelijke gronden was in 1986.
In ons land zijn op dit moment 36 mensen veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf. Een paar hiervan kunnen er nog onderuit in hoger beroep. Patrick S. is hier een van.
Een levenslange straf is een inhumane straf. Natuurlijk wordt de straf alleen maar opgelegd in de allerzwaarste gevallen. Hiervoor ben ook ik niet blind. Maar geen enkele rechter heeft een glazen bol. Er is niemand die vandaag kan zeggen dat een veroordeelde over 10, 20 of 30 jaar nog per se moet blijven vastzitten. De omstandigheden kunnen zijn veranderd, de veroordeelde kan zijn leven hebben gebeterd, nabestaanden hebben de zaak wellicht een plek kunnen geven. Het kan dus zijn dat het langer gedetineerd houden van iemand die geen gevaar meer is zinloos is.
En toch gebeurt het. Het past in het klimaat van een steeds harder wordende gemeenschap. Wraak speelt hierbij een grote rol.
Buiten de minister en de staatssecretaris die verantwoordelijk zijn voor het gratiebeleid, groeit echter de kritiek op de levenslange straf.
Zo heeft de hoogste rechter op het gebied van detentierecht, de RSJ, kort geleden bevestigd dat de kans dat een levenslang gestrafte terug komt in de samenleving zo klein is, dat hij om die reden geen arbeid in de inrichting meer hoeft te verrichten. Perspectiefloos dus. Geen horizon.
De rechtbank in Den Haag heeft een paar weken geleden in een kort geding gezegd dat gratie in ons land in een zaak van een levenslang gestrafte geen kans maakt.
Het Europees Hof in Straatsburg stelt dat een levenslange straf betekent dat iemand ooit toch een kans moet krijgen terug te komen in de samenleving.
Zelfs de paus heeft afgelopen maand de levenslange gevangenisstraf een doodstraf op termijn genoemd.
De hoogste rechter op Sint Maarten stelt dat niet uitgesloten wordt dat een veroordeelde na verloop van tijd gerehabiliteerd is en dat het langer blijven vastzitten geen doel meer dient. Op Curaçao wordt na twintig jaar bekeken of een levenslang gestrafte nog gevaarlijk is. Beide overzeese gebiedsdelen maken deel uit van ons koninkrijk.
En toch blijft het in ons land zoals het is. Ik ben een voorstander van een tussentijdse toetsing na – laten we zeggen – 15 tot 20 jaren. De rechter kan dan bekijken of er een mogelijkheid is om iemand onder voorwaarden langzaam maar zeker terug te kijken in de maatschappij. Dat wil niet zeggen dat de levenslang gestraften allemaal vrijkomen. De ergste gevallen zullen gevaarlijk blijven en zullen helaas de vrijheid nooit weer terugzien. Maar slechts beoordelen of er mogelijkheden zijn om onder voorwaarden terug te keren in de maatschappij, daar lijkt mij niets mis mee. Het is humaan, eerlijk en het voldoet aan de eisen van het Europese recht.
Op 11 december aanstaande horen wij of Patrick S. de deur naar de vrijheid op een kier kan zetten. Krijgt hij evenwel een levenslange straf, dan is dat in mijn visie doelloos gedetineerd houden, zonder enig perspectief, een mijn ogen een levende doodverklaring. De naam van de veroordeelde wordt doorgehaald. Hij wordt definitief verwijderd uit de maatschappij. Hij zal sterven in zijn cel.
Levenslang is geen leven."
