Snelheid gaat ten koste van de zorgvuldigheid! De zitting ten overstaan van de politierechter in Leeuwarden van heden was hiervan helaas een mooi voorbeeld. Raadsman mr. Tjalling van der Goot gaf ter zitting aan het openbaar ministerie als boodschap mee om het door de politie net ingevoerde kruisjesformulier bij rijden onder invloed maar weer af te schaffen.
Onze cliënt was in februari jl. geverbaliseerd in verband met het rijden onder invloed. Binnen drie maanden staat de strafzaak op zitting. Op zichzelf is dergelijke processnelheid te prijzen. De verdachte behoeft in zo’n geval niet langer in onzekerheid te verkeren omtrent de afloop van zijn zaak. Voorheen kon het tot soms wel een jaar duren alvorens de strafzaak werd behandeld.
Het probleem is dat, in ieder geval door de politie Noord-Nederland, het proces-verbaal in zaken betreffende het rijden onder invloed wordt opgemaakt aan de hand van een kruisjesformulier. Op dit formulier kan de agent invullen welke feiten en omstandigheden op de zaak van toepassing zijn. Is bijvoorbeeld gezien dat de bestuurder op de weg reed? Zo ja, dan zet de politieman of –vrouw een kruisje voor deze zin. Is bijvoorbeeld waargenomen dat de adem riekte naar alcohol? Zo ja, dat wordt een kruisje voor deze zin gezet. Voetstoots is aan te nemen dat deze wijze van werken tijdbesparend werkt.
Als gevolg van het nieuwe kruisjesformulier is het proces-verbaal een zoekplaatje geworden. Het vergt, zo bekende ook de politierechter, nogal wat puzzelwerk om de lijn van gebeurtenissen te achterhalen. In zoverre werkt de tijdbesparing bij de politie contraproductief voor de procesdeelnemers. De verklaring van de verdachte wordt bovendien thans niet meer uitgewerkt. In het concrete geval van heden was op het formulier als verklaring van de verdachte één zin opgenomen. Voor de opmerking op het formulier dat de verdachte voor aanvang van het verhoor was medegedeeld dat hij niet tot antwoorden verplicht was, had de agent een kruisje gezet.
Standaardisering is een slechte ontwikkeling voor het strafproces. Hoewel toegejuicht wordt dat de politie minder – niet relevante – administratieve handelingen moet verrichten, gaat de huidige tijdwinst voor de politie ten koste van de zorgvuldigheid van het opsporingsonderzoek. Een proces-verbaal moet duidelijk en helder zijn, het mag geen zoekplaatje en geen standaardwerk zijn. De verdediging heeft het openbaar ministerie verzocht om het oude inleidende proces verbaal weer in te voeren. Ook die was kort en dus weinig tijdrovend, maar gaf wel inzage in alle belangrijke aspecten van het onderzoek rondom de ademanalyse. De officier van justitie gaf daarentegen op de zitting aan dat het huidige kruisjesformulier de nieuwe aanpak is en voortaan in zaken betreffende het rijden onder invloed zal worden gebruikt. Volgens de officier is het daardoor mogelijk om zaken snel op zitting te krijgen. De chocoladeletters op het voorblad ‘ZSM’ duidde al op deze bij de raadsman levende vrees.
Dat dat laatste argument van het OM in concreto geen hout snijdt, blijkt uit het feit dat de rechter de behandeling van de zaak heeft aangehouden voor nader onderzoek. Waarom? Om van een rechtsgeldig ademonderzoek te kunnen spreken, moet onder meer vastgesteld worden dat de bedienaar van het ademanalyseapparaat door de Minister is aangewezen en dat het resultaat van het ademonderzoek direct aan de verdachte is medegedeeld. Op het kruisjesformulier is – voorgedrukt - opgenomen dat de bedienaar van het ademanalyseapparaat door de Minister is aangewezen. Voor de tekst ‘resultaat is direct aan verdachte medegedeeld’ is een kruisje gezet. Volgens de rechter zijn deze feiten in het proces-verbaal echter niet voldoende om aan te nemen dat dat ook is gebeurd. Het zetten van kruisjes of het voordrukken van een standaardzin volstaat dus niet, ook niet als een handtekening van de betreffende agent onder het proces-verbaal is geplaatst. Er dient een proces-verbaal opgemaakt te worden over de gang van zaken rondom de ademanalyse.
Het lijkt er dus op dat de rechter met het uitstellen van de behandeling van de zaak voor nader onderzoek een lelijke streep door de rekening van het openbaar ministerie heeft gezet. De rechter lijkt meer prioriteit aan kwaliteit dan aan snelheid te geven. Een oordeel dat door de verdediging van harte wordt ondersteund. Het vervolgen van een verdachte is nu eenmaal geen standaardwerk en moet dat ook niet worden.
