Beveiligers, portiers, uitsmijters of gastheren. Met regelmaat verdedigen wij mensen die in deze functies werkzaam zijn en die bij het uitoefenen van hun werk geweld hebben moeten gebruiken. Niet zelden moeten dergelijke personen zich na geweld verantwoorden bij de strafrechter. Voor portiers en beveiligers gelden echter dezelfde regels als voor ‘gewone’ burgers. Dat betekent dat ook portiers in beginsel geen geweld mogen gebruiken. Het blijkt dat het strafrecht niet aansluit bij de praktijk. Tijd voor een geweldsinstructie voor deze beroepsgroep, die ik gemakshalve zal aanduiden als beveiligers.
Beveiligers staan er om de orde en veiligheid te waarborgen tijdens een festival, feest, evenement of in een uitgansgelegenheid. Dat voor deze taak in de horeca soms geweld nodig is, lijkt een open deur. De beveiligingsbranche zit in de hoek waar – soms letterlijk - de klappen vallen. Feit is dat er niets in wet- en regelgeving is vastgelegd. Voor de politie bijvoorbeeld is een geweldsinstructie en zijn regels vastgelegd voor het toepassen van geweld. Voor beveiligers niet, althans niet in algemene zin. Wat mag een beveiliger nu wel en wat mag hij niet? Wat mag een beveiliger meer dan een normale burger? Mag een beveiliger überhaupt meer dan een normale burger? Het antwoord is dat beveiligers volgens de wet niets meer mogen dan u en ik. De beveiliger wordt dus door de wetgever aan zijn lot overgelaten.
Een ‘gewone’ burger mag slechts geweld gebruiken indien dit geweld gerechtvaardigd is. Dat is met name het geval indien sprake is van noodweer. In zo’n geval moet de verdachte aannemelijk maken dat hij het gewed heeft aangewend ter verdediging van zichzelf of anderen. Een verdachte verkeert – zo leert de praktijk – in dergelijke gevallen in een lastige positie omdat het niet eenvoudig is noodweer aannemelijk te maken. Hierbij is van belang dat deze aannemelijkheid valt en staat bij de aanwezigheid van getuigen of van beveiligingsbeelden. Die zijn niet altijd aanwezig. De beveiliger die geweld heeft gebruikt gedurende zijn werk kan dus de strafrechter ontmoeten. Bijkomend nadeel is dat na een veroordeling de beveiligingspas kan worden ingetrokken. Een veroordeling heeft dus grote gevolgen. En dat terwijl de beveiliger slechts zijn werk doet.
Rechters hebben zeker oog voor de soms moeilijke omstandigheden waarin beveiligers werkzaam zijn. Complicerend is het feit dat een deel van de bezoekers middelen – zoals alcohol en drugs - heeft gebruikt. Dergelijke middelen kunnen ontremmend werken en verhogen veelal de agressiviteit. In 2013 oordeelde het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden voor het eerst expliciet dat het een beveiliger is toegestaan om geweld te gebruiken. In die zaak ging het om een portier die een lastige klant van een discotheek had verwijderd. De portier werd bedreigd en gaf een ferme duw. De klant kwam ten val en brak zijn been op meerdere plaatsen. Volgens het hof is een beveiliger uit hoofde van zijn aanstelling bevoegd “personen binnen te laten of, als dat nodig is, te verwijderen. Bij het toelaten is de portier bevoegd zo nodig de doorgang te blokkeren, terwijl hij bij het verwijderen van iemand die de orde verstoort bevoegd moet worden geacht personen niet alleen verbaal de toegang te ontzeggen maar hen ook zo nodig aan te raken. Ook het geven van een duw kan naar het oordeel van het hof onder omstandigheden gerechtvaardigd zijn. Maatgevend bij de beoordeling van het optreden is dat de portier daarbij de grenzen van de redelijkheid niet overschrijdt. Dat laat enige beoordelingsruimte voor verschillen van inzicht en van reactiemogelijkheden. Zoals verdachte heeft opgemerkt, werkt hij als portier van een uitgaansgelegenheid in een gebied met mensen die alcohol of andere middelen gebruiken.”
De rechtbank in Amsterdam publiceerde vandaag een uitspraak van begin november waarin zij oordeelt dat “het vastpakken en het geven van een enkele duw, op grond van de jurisprudentie, tot de bevoegdheden van een portier kunnen worden aangemerkt”.
Het geven van een duw is voor een niet-beveiliger strafbaar gesteld als mishandeling. Rechters vatten deze duw echter – gelukkig – in enkele gevallen onder het normale werk van een portier. Maar niet alle rechters denken hetzelfde. En hoe moet dan worden gedacht over het geven van een klap als de lastige klant ondanks herhaalde verzoeken om weg te gaan voor de ingang blijft staan? Is dan mishandeling of valt die klap ook onder het werk van een beveiliger. Onzekerheid troef dus.
Politieagenten mogen volgens de wet geweld gebruiken. Dit geweld wordt getoetst aan – met name – de ambtsinstructie. Daarin is geregeld wanneer welk geweld mag worden toegepast. Voor beveiligers is zo’n instructie er niet. Een landelijke geweldsinstructie voor beveiligers voorkomt veel onduidelijkheid en onzekerheid. Het voorkomt bovendien uiterst vervelende strafrechtelijke consequenties voor een beveiligers indien hij er niet in slaagt noodweer aannemelijk te maken. Wat een feestelijk avondje moet worden , kan na invoering van en geweldsinstructie voor de beveiligingsbranche dan ook daadwerkelijk voor iedereen feestelijk eindigen. Ook voor de beveiliger. Het woord is aan de wetgever.
