Advocaat Wim Anker is columnist voor het tijdschrift Middelpunt. Dit blad verschijnt maandelijks huis aan huis in Midden Fryslân. Onderstaande column is in het blad gepubliceerd
“Voorstel levenslang: geen vlees en geen vis
Ongeveer twee weken geleden kwam Staatssecretaris Dijkhoff van Veiligheid en Justitie dan eindelijk met een voorstel tot wijziging van de wijze van tenuitvoerlegging van de levenslange gevangenisstraf. Wij zaten hier al heel lang op te wachten, omdat, zoals ik eerder beschreef in deze rubriek, Nederland het enige EU-land is waarin levenslang ook daadwerkelijk een leven lang is.
De voorgestelde regeling presenteert de Staatssecretaris niet van harte, hij wordt echter hiertoe gedwongen door met name de rechtspraak van het Europese Hof te Straatsburg. In de uitzending van Nieuwsuur op donderdag 2 juni jl. gaf hij dit ook volmondig toe!
Het voorstel is echter geen vlees en geen vis, een politiek compromis en een duidelijk gemiste kans!
De Staatssecretaris stelt thans dat na 25 jaar detentie een adviescollege zich over de ultieme sanctie moet buigen. In dat college zitten onder meer juristen en gedragsdeskundigen. Uiterst opmerkelijk is dat dit college vervolgens een advies geeft aan de Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, en laat dat nu, althans op dit moment, de heer Dijkhoff zijn.
Mijn inschatting is dat er in de praktijk derhalve niets zal veranderen. De Staatssecretaris is niets meer en niets minder dan een politieke passant die rekening moet houden met electorale belangen.
Ook de voorgestelde regeling is weer uiterst politiek-gevoelig. In het huidige wettelijke systeem is de enige mogelijkheid tot verkorting van de levenslange gevangenisstraf het indienen van een gratieverzoek. Daarop wordt echter ook beslist door diezelfde Staatssecretaris. Sedert 1986 is er nooit meer positief op een dergelijk verzoek gereageerd. Dat heeft te maken met het verharde politieke klimaat in Nederland.
We krijgen dus een herhaling van zetten en de discussie rond de levenslange gevangenisstraf zal, mocht het voorstel kracht van wet krijgen, nog jarenlang voortduren.
Mijn advies: kom nu eindelijk eens met een regeling die helder en duidelijk is en waarin wordt getoetst en beslist door de onafhankelijke rechter! Dan is zeker dat de regeling en de praktijk conform de Europese regelgeving en rechtspraak zullen zijn. Derhalve: Straatsburgproof. De Staatssecretaris hoeft dan niet, in geval van commotie, de gang naar de Tweede Kamer te maken.
Bovendien: Zo moeilijk is die wetswijziging niet. Sedert enige jaren bestaat op Curaçao en op Aruba al een soortgelijke regeling. Aldaar toetst na 20 jaren detentie een rechterlijke instantie. Die tekst kun je gewoon overschrijven…
Aruba en Curaçao: heel ver weg, maar toch ook weer dichtbij!
Kortom: dit nietszeggende voorstel zal in de praktijk niets veranderen en Nederland blijft maar achter het EU-peloton (27 landen) aan hobbelen.
Het is hoog tijd dat er een andere (politieke) wind gaat waaien vanuit de top van het Departement van Veiligheid en Justitie in Den Haag!”
