Vandaag is bekend geworden dat staatssecretaris Dijkhoff een wetsvoorstel voorbereidt om levenslang gestraften perspectief te geven op termijn terug te keren in de samenleving. Kabinetspartij VVD zou zich aansluiten bij een eerder plan van de PvdA om na circa 25 jaren te toetsen of levenslang gestraften kunnen terugkeren in de vrije samenleving. Een doorbraak in onze visie.
Eindelijk is er (politieke) beweging op het gebied van de levenslange gevangenisstraf. Deze is in Nederland in de praktijk een leven lang.
Dat is volledig in strijd met de tekst van het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens en de vaste rechtspraak van het Europese Hof in Straatsburg. Uit die rechtspraak blijkt dat de levenslange gevangenisstraf zowel qua regelgeving als qua praktijk verkortbaar moet zijn. Ook bij levenslang moet de veroordeelde perspectief houden op terugkeer in de vrije samenleving. In de praktijk is van die verkorting geen sprake, omdat vanaf 1986 er geen gratie meer wordt verleend aan levenslang gestraften. Gratie is een politiek gevoelig correctief.
Het voorstel van PvdA en VVD is dus logisch, maar wel erg laat. Ons kantoor geeft de voorkeur aan een toetsing na twintig jaren door een rechterlijke instantie. De rechters kunnen zich vanzelfsprekend laten voorlichten door bijvoorbeeld gedragsdeskundigen in verband met de vraag naar het recidivegevaar.
Mocht het voorstel van PvdA en VVD kracht van wet krijgen dan sluit Nederland in elk geval aan bij het peloton van de overige zevenentwintig EU-landen.
Ook wordt nog genoemd de mogelijkheid om de maximale tijdelijke gevangenisstraf bij moord (dertig jaren) te verhogen naar veertig jaren. Hier zien wij als kantoor niets in. In de praktijk blijkt er geen behoefte te bestaan aan een verhoging van de maximale tijdelijke gevangenisstraf. Daarnaast bestaat het gevaar dat er een opstuwende werking van uitgaat als het gaat om straffen voor levensdelicten.
Tenslotte verhoudt die verhoging zich niet goed met de voorgestelde toetsing na vijfentwintig jaren. Immers de VI-datum van een gevangenisstraf van veertig jaren ligt rond de zevenentwintig jaar. In de praktijk zou het dan kunnen zijn dat een levenslange eerder in vrijheid wordt gesteld dan een tijdelijk gestrafte.
