Strafrechtadvocaten in de drie noordelijke provincies verzetten zich tegen de regeling waarbij invulling wordt gegeven aan een per 1 maart geldend recht voor verdachten. De advocaten zullen – onder meer – weigeren om verdachten bij te staan bij het politieverhoor, terwijl zij tegelijkertijd hun cliënten zullen adviseren geen afstand te doen van het recht op bijstand door een advocaat. Daardoor zal de planning van de verhoren bij de politie problemen op gaan leveren. Op die manier hoopt de noordelijke balie de druk bij het ministerie op te voeren om te komen tot een acceptabele regeling over hoe de raadsman bij het verhoor bijstand verleent en over de wijze waarop die werkzaamheden worden vergoed.
Per 1 maart a.s. heeft de verdachte het recht om bij het verhoor door de politie te worden bijgestaan door een advocaat. Dit recht geldt naar aanleiding van een arrest van de Hoge Raad van 22 december jl. Over de invulling van dit recht zijn de advocatuur en het openbaar ministerie het niet eens. De Nederlandse Vereniging van Strafrechtadvocaten heeft een kort geding gestart tegen de Staat. Een datum van behandeling van dit kort geding is nog niet bekend.
Strafrechtadvocaten maken zich grote zorgen. Het OM heeft op 24 februari jl. in de Staatscourant bekend gemaakt welke rol de advocaat bij het verhoor heeft. Het is de raadsman – kort gezegd – toegestaan in de verhoorruimte aanwezig te zijn en zo nodig verzoeken aan de verhorende ambtenaar te richten. Op basis van dit OM-beleid is de advocaat slechts een passieve rechtsbijstandverlener en vervult hij geen actieve rol. De door het OM vastgelegde rol is volgens ons echter veel te beperkt en is bovendien strijdig met het Europese recht. Het recht om tijdens het verhoor te worden bijgestaan door een advocaat is in Nederland nu juist ingevoerd onder invloed van dit Europese recht. Om die reden heeft de landelijke Orde van Advocaten een Leidraad Politieverhoor opgesteld waarin de (meer actieve) rol van de advocaat tijdens een verhoor nader wordt ingevuld.
Het ontbreken van overeenstemming over de invulling van de rol en de taak van de raadsman bij het politieverhoor is niet in het belang van een zorgvuldig verhoor en zeker niet in het belang van een verdachte.
Daarnaast moeten advocaten ook daadwerkelijk in staat zijn de gewenste bijstand te verlenen, met name aan verdachten die gebruik maken van het stelsel van gefinancierde rechtshulp. De standaardvergoeding hiervoor varieert tussen de € 150,00 en € 300,00, ongeacht het aantal verhoren of de duur ervan. Die vergoeding is volgens de landelijke Orde van Advocaten niet toereikend omdat deze onvoldoende rekening houdt met de daadwerkelijke tijdsbesteding door advocaten. Het is geen uitzondering dat een advocaat in een reguliere zaak een hele dag of dagen besteedt aan de bijstand van zijn cliënt tijdens het verhoor. De noordelijke advocaten delen de door de landelijke Orde geuite kritiek. De vergoeding moet in ieder geval kostendekkend zijn.
Diverse noordelijke strafrechtadvocaten hebben – todat de voorzieningenrechter in de kort gedingprocedure vonnis heeft gewezen - de afspraak gemaakt de reeds geplande piketdiensten te blijven draaien. Dat betekent dat elke aangehouden verdachte recht heeft en blijft houden op een gesprek met een advocaat voorafgaande aan het verhoor en dat dit recht door de raadsman ook wordt ingevuld. Aan het recht echter om vanaf 1 maart te worden bijgestaan tijdens het politieverhoor wordt door de balie geen invulling gegeven. De raadslieden zullen hun cliënten het avies meegeven geen afstand te doen van het recht op verhoorbijstand. Dat betekent dat de politie de verdachte dan niet kan verhoren. In zaken die zeer kwetsbare verdachten betreffen kan de raadsman afwijken van dit uitgangspunt. Afhankelijk van de uitkomst van de voorzieningenrechter zullen de noordelijke advocaten zich beraden op eventuele nadere stappen om in het belang van alle (toekomstige) verdachten en van een zorgvuldig en eerlijk strafproces te garanderen dat aan verdachten toekomende rechten ook effectief worden ingevuld.
De noordelijke strafpleiters spreken de hoop uit dat mede door de aangekondigde acties tussen OM/politie enerzijds en de balie van advocaten anderzijds overeenstemming wordt bereikt over de wijze waarop een advocaat bijstand aan zijn cliënt verleent ten tijde van het politieverhoor. Bovendien is essentieel dat een advocaat een redelijke financiële vergoeding voor zijn diensten ontvangt.
