Op zondag 20 april jl. is door Omrop Fryslân de maandelijkse (Friestalige) gesproken column van Tjalling van der Goot op de radio uitgezonden. Klik hier voor het beluisteren van deze column.
Hieronder volgt de Nederlandse vertaling:
“In de zaak Deurne zijn de publieke optredens van het Openbaar Ministerie en van advocaten slecht voor het vertrouwen in de rechtspraak. Waar of niet waar?
Eind maart werd een juwelierszaak in het Brabantse Deurne overvallen door – zoals het nu lijkt – twee overvallers. Eén van de leden van het echtpaar dat de zaak runde heeft daarbij de overvallers neergeschoten. Beide daders zijn daarbij om het leven gekomen. Een tragisch en dramatisch incident. Daar zullen we het allemaal wel over eens zijn.
Interessant is wat zich daarna in de media heeft afgespeeld. Daarover bestaan verschillende meningen.
Het begon met een persconferentie van in het bijzonder de hoofdofficier van justitie. Hij verklaarde binnen een dag na het feit dat het juweliersechtpaar hoogstwaarschijnlijk had gehandeld uit noodweer, zelfverdediging. Zij konden volgens hem niets anders dan schieten. Op basis van die feiten zou volgens dezelfde officier van justitie de rechter hoogstwaarschijnlijk geen veroordeling uitspreken. Het Openbaar Ministerie liet toen al weten dat de zaak in dat geval niet voor de rechter zou komen.
Een markante uitspraak. Want wat voor feiten waren slechts een dag na het incident al bekend? De officier van justitie heeft nadien aangegeven dat hij op het moment van de persconferentie de bewakingsbeelden nog niet eens had gezien. Hoe zit het met een wapenvergunning voor en een strafblad van het echtpaar? Waren er andere mogelijkheden om een eind aan de dreiging te maken? En hoort zo’n zware zaak – ook als het op noodweer lijkt – niet altijd door een rechter te worden berecht? De officier leek dus voorbarig met zijn uitlatingen. Het was beter geweest als hij had uitgelegd dat het juweliersechtpaar geen voorarrest behoeft te ondergaan, maar dat nader onderzoek naar de exacte toedracht moest worden verricht om vast te stellen of al dan niet sprake was van noodweer. Nu zijn verwachtingen gewekt zonder een gedegen onderzoek.
Hoe dan ook, daarna zijn diverse advocaten in het spel betrokken geraakt. Natuurlijk hebben de verdachten, het echtpaar, een raadsman die voor hun belang vecht. Maar ook de nabestaanden van de beide overvallers hebben een advocaat. En al deze advocaten laten zich niet onbetuigd. Ze zijn regelmatig op televisie te zien en in kranten te lezen.
Er is kritiek op het optreden van de advocatuur. Zij zouden meningen uiten zonder de feiten te kennen. Zij zouden alleen maar afgaan op wat de cliënten zeggen, zonder eerst het dossier af te wachten. En twee bekende professoren in het strafrecht hebben zich afgelopen weekend afgevraagd wat het belang was om de zaak in de media te bepleiten. Enzovoort.
Vooropgesteld, ik ben ook een groot voorstander van een situatie dat de strafzaak zich afspeelt in de rechtszaal en niet van tevoren in de media. Rechters zijn ook mensen, lezen ook kranten en kijken ook tv. Er is een kans dat de strafzaak wordt beïnvloed door media-aandacht. Om die reden vind ik dat een advocaat terughoudend moet zijn zolang de zaak onder de rechter is.
Maar zitten de advocaten in de zaak Deurne daarom fout? Hadden zij niet publiekelijk hun mening mogen geven? Nee. Dat is te kort door de bocht.
Het OM heeft ervoor gekozen om al in een vroeg stadium het publiek te informeren. Niet handig, maar ik neem aan dat dit een keuze is geweest waar goed over nagedacht is. De advocaten hebben gereageerd op uitlatingen van de officier. Het past bij de taak van een advocaat om een beeld recht te zetten als dat naar de mening van de cliënt verkeerd is. Het is dus niet zo gek dat de persconferentie van het Openbaar Ministerie reacties heeft uitgelokt van deze belangenbehartigers.
Een advocaat kan en mag alleen maar handelen in het belang van zijn cliënt. En alleen de advocaat weet wat het belang van zijn cliënt is. Wij moeten ervan uitgaan dat een advocaat niets doet dat niet in het belang van zijn cliënt is. Het past bij de plicht van geheimhouding dat hij niets zegt over wat hij met zijn cliënt heeft besproken. Het verwijt van menigeen dat advocaten belangen van zijn cliënt verkwanselt, raakt kant noch wal.
Het doet mij denken aan de raadsman in de zaak van Marianne Vaatstra. Bij het programma ‘Nieuwsuur’ was deze advocaat kort na de aanhouding van Jasper S. opmerkelijk open over zijn cliënt. Ook daar was veel kritiek op. Maar niemand wist wat hij met zijn cliënt besproken had. Compleet zonder enige onderbouwing werd beweerd dat de advocaat niet integer was en het DNA van een strafadvocaat miste. Die laatste opmerking werd overigens gemaakt door één van de advocaten die nu in de zaak Deurne actief is. Maar alleen de advocaat weet wat het belang van zijn cliënt is en niemand anders. En dat moet vooral zo blijven.
Geheimhouding van een advocaat is een belangrijke pijler in de rechtspraak. Iemand moet in vertrouwen alles tegen een advocaat kunnen zeggen zonder de angst dat het op straat komt. Het past niet om op publieke optredens van een advocaat kritiek te hebben. De advocaat handelt in het belang van zijn cliënt, dat is het enige dat telt.
Als het Openbaar Ministerie voortaan zijn mond houdt over lopende strafzaken, is er geen enkele aanleiding meer om in het belang van de cliënt voorafgaande aan de zitting op televisie de mening over de strafzaak te uiten. Dat zou de kwaliteit van de rechtspraak goed doen. Ik zie niet in dat het meerwaarde had of heeft om in de zaak Deurne reeds na een dag al dergelijke inhoudelijke mededelingen te doen. Laten we hopen dat dit de laatste uitglijder van het OM was.”
