Op zondag 18 mei jl. is door Omrop Fryslân de maandelijkse (Friestalige) gesproken column van Tjalling van der Goot op de radio uitgezonden. Klik hier voor het beluisteren van deze column.
Hieronder volgt de Nederlandse vertaling:
"Ouderen hebben de toekomst!
Afgelopen week kwam uit onderzoek naar voren dat er steeds meer oudere mensen zijn gedetineerd. Volgens het blad Max Magazine zijn er ten opzichte van een aantal jaren geleden een kleine 10% meer mensen van 50 jaar en ouder in de cel terecht gekomen, terwijl in dezelfde periode het totaal van gedetineerden juist met een vergelijkbaar percentage omlaag is gegaan. Markant. Nu behoren mensen van 50 jaar wat mij betreft nog niet direct tot de ouderen, maar het resultaat van het onderzoek is desondanks voor mij aanleiding om te pleiten ouderen binnen justitie niet per definitie op te sluiten bij de jongeren.
Eerst een paar feiten.
1. Veruit de meeste veroordeelden zijn mannen. 2. Van alle veroordeelden zijn de meeste nog geen 30 jaar. Het betreft dus een jonge groep. 3. Van alle ouderen zijn 65+ dik in de minderheid. En toch wordt deze groep steeds groter. Over de oorzaak hiervan kan men slechts gissen. Een deel is te verklaren omdat mensen in het algemeen ouder worden, de vergrijzing dus. Met het ouder worden komen ook de gebreken. Er zijn mensen die emotioneel aftakelen en strafbare feiten plegen. Er zijn ook ouderen die verslaafd raken aan – bijvoorbeeld – alcohol, onder invloed waarvan soms strafbaar wordt gehandeld. Feit is in ieder geval dat ouderen steeds belangrijker worden binnen de gevangenispopulatie.
Kort gezegd zijn er in ons land twee soorten verdachten en veroordeelden. Namelijk a. de jongeren en b. de rest. Tot voor kort was een jongere iemand die nog geen 18 jaar was. Sinds begin dit jaar is de wet veranderd en kan het minderjarigen strafrecht toegepast worden op jongeren tot 23 jaar. Daarboven is men dus niet meer jong voor het strafrecht. Iemand van 25 jaar komt dus op dezelfde afdeling als iemand van 78. Iemand van 89 kan een cel moeten delen met een junk. Het blijkt dat de ouderen slecht kunnen omgaan met slechts de basale zorgvoorzieningen binnen een gevangenis. Dat merken wij ook in onze praktijk. Wat mij betreft reden voor een uitgebreid onderzoek naar de behoefte aan – in mijn ogen – detentie van bejaarden op aparte afdelingen.
Het begint met een verschil in belangstelling tussen bijvoorbeeld een twintiger en een bejaarde man van in de 70. Moeten zij wel bij elkaar verblijven?
Daar komt bij dat ouderen vaak lichamelijke beperkingen kennen. Ze zijn minder mobiel, hebben soms hulp nodig. Die zorg is er niet in de gevangenis. Een deel heeft ouderdomskwalen, zoals zichtbeperkingen, trombose, hartklachten, hoge bloeddruk. Ook daar wordt niet goed op ingespeeld.
Ouderen besteden de dag ook anders. Zo slaapt een bejaarde ’s nachts minder. Daarentegen vaak wel weer meer overdag. Maar overdag wordt rusten lastig als er veel jongeren met veel kabaal omheen hangen. Met andere woorden, oude en jongere gedetineerden passen niet altijd goed bij elkaar. En dat gaat ten koste van het welzijn van de oudere gedetineerde.
Sporten voor ouderen is natuurlijk wat anders dan het spelen van een pot voetbal op het middenterrein van de gevangenis of even goed zweten in het krachthonk in de bajes. Hoe belangrijk het ook is, de sportieve mogelijkheden voor ouderen zijn er eigenlijk niet. En de minder mobiele gedetineerde in een rolstoel, met een stok of in een scootmobiel kan de meeste voorzieningen niet eens bereiken.
De bejaarden in de bajes zijn gelukkig nog een minderheid. Het zal ook altijd wel een minderheid blijven. Maar deze bejaardengroep wordt in de toekomst wel een grotere minderheid. Een oudere gedetineerde beleeft de detentie echter veel zwaarder dan een jongere. En dat zou niet moeten. Het zou het mooiste zijn dat iedereen boven de 65 jaar op een aparte afdeling kan worden geplaatst. En als dat niet kan in deze tijden van bezuiniging, zou het inwerken van personeel dat specifiek aandacht kan geven aan bejaarden al een grote stap voorwaarts zijn. Het eten, het werken, de recreatie, de zorg en alles wat erbij hoort kan dan worden afgestemd op deze doelgroep.
Voor jongeren zijn speciale penitentiaire inrichtingen met op maat gesneden begeleiding. Voor verdachten en veroordeelden met psychische problemen zijn afdelingen met speciale behandelingsmogelijkheden. Voor vrouwen zijn aparte settings. Voor TBS’ers ook. Maar niet voor ouderen. Dat is raar.
Want ook gedetineerden die de meeste dagen van hun leven al achter de rug hebben, hebben de toekomst."
