Gevangenenzorg Nederland bestaat 25 jaar. Ter gelegenheid van dit lustrum is in oktober jl. een boekwerk uitgebracht onder de titel ‘Mens, waar zit je?’. Het boek bevat reacties, terugblikken en columns. Wim Anker heeft met een column ‘Een leven lang’ aan de totstandkoming van dit boek meegewerkt. Volgens hem deugt de wijze van tenuitveorlegging van de levenslange straf niet. Hij stelt voor niet de minister maar de rechter te belasten met de beslissing op terugkeer in de samenleving na 25 jaren. Klik hier voor de column. Een paar citaten.
“Ik was nog maar drie jaren advocaat toen de levenslanggestrafte Ton P. zich tot ons kantoor wendde. Hij was net veroordeeld door de rechtbank te Groningen en had appel ingesteld. Vanaf dat moment is ons kantoor ‘alles’ gaan verzamelen op het gebied van levenslang, zowel in Nederland als in de omringende landen. Wij ontdekten toen ook dat er zeer weinig bekend was over deze straf en dat ook het departement geen relevante informatie kon verschaffen. Zelfs niet over het aantal levenslangen in Nederland, waar zij geplaatst werden en voor welke delicten levenslang werd opgelegd. Vanaf dat moment hebben wij hen een ‘vergeten groep’ genoemd.
Wij zijn niet tegen de ultieme sanctie, wel tegen de wijze waarop die in ons land wordt ten uitvoer gelegd. Levenslang is immers alhier nog steeds een leven lang. Er is geen horizon, geen perspectief en dat achten wij inhumaan. Het is een uitgestelde doodstraf, een doodstraf op termijn. Wij vinden dat in beginsel iedere gedetineerde een tweede kans verdient. In Nederland kreeg de bekende seriemoordenaar Hans van Z. in 1986 als laatste gratie. Daarna alleen nog een terminale levenslanggestrafte in 2009. Dat is echter een cosmetische gratiebeslissing. Gratie wordt verleend door de Minister of Staatssecretaris en is derhalve een politiek-gevoelig correctief. Electorale belangen kunnen een rol spelen. Op papier bestaat in Nederland de mogelijkheid om gratie te vragen, in de praktijk is gebleken dat deze kans nihil is.
Net als Gevangenenzorg Nederland zien wij eerst de mens en daarna pas het feit. Voor ons is het nooit Bert H., maar Bert Hendriks. Een persoon van vlees en bloed met een eigen aard en persoonlijkheid. Gevangenenzorg Nederland ziet gevangenen al vijfentwintig jaar zitten. Dat stemt tot vreugde. Oud-Staatssecretaris Dijkhoff heeft in maart 2017 een nieuwe regeling het licht doen zien op het gebied van levenslang. Hij ziet de levenslanggestrafte de eerste vijfentwintig jaren niet zitten! Zij blijven zitten waar ze zitten en er is geen enkele vorm van verlof. Na die vijfentwintig jaren komt er een advies van een nieuw ingesteld adviescollege. Uiteindelijk beslist de Minister in het kader van een gratieprocedure. Dat belooft weinig goeds, gelet op bovenstaande.
De oplossing is in onze ogen vrij simpel: de Minister eruit en de Rechter erin. De toetsing en de uiteindelijke beslissing moeten in handen komen te liggen van de onafhankelijke rechter in Nederland.”
