Het gebruik van de Friese taal in het rechtsverkeer is in de wet verankerd. In de Wet gebruik Friese taal in het rechtsverkeer is het recht om ter zitting Fries te spreken beperkt tot zitting die gehouden worden in de provincie Fryslân. Buiten de provincie kan en verdachte die zich wil bedienen van het Fries gebruik maken van een tolk, voor zover de rechter “zulks wenselijk acht”. In de praktijk wordt in Fryslân wel maar buiten Fryslân – voor zover bekend – geen gebruik gemaakt van het Fries in het rechtsverkeer.
Volgens een voorstel van wet wordt de gerechtelijke kaart in Nederland herzien. Inmiddels heeft ook de Raad voor de Rechtspraak zich met herindeling van de gerechten in Nederland akkoord verklaard. Dat zou betekenen dat – waarschijnlijk per 1 juli 2012 - de rechtbank te Leeuwarden zijn zelfstandige status verliest en opgaat in een rechtbank Noord-Nederland. Het gerechtshof in Leeuwarden zal dan verder gaan als het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden.
Op basis van de huidige wetgeving kan in de nieuwe rechtbank Noord-Nederland of in het nieuwe gerechtshof Arnhem-Leeuwarden ook buiten de provincie Fryslân Fries worden gesproken. De Raad voor de Rechtspraak heeft aangegeven dat dit niet wenselijk is en wil dit recht beperken tot zittingen in een “een in de provincie Fryslân gelegen rechtspraaklocatie van de rechtbank Noord-Nederland of het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden”.
Advocaat mr. Tjalling van der Goot – zelf Friestalig – propageert het gebruik van de Friese taal in strafzaken. “Het is van belang voor een goede rechtspleging dat de rechter zoveel mogelijk informatie van een verdachte krijgt. Indien het gebruik van de Nederlandse taal een barrière is, is niets gemakkelijker dan de verdachte zijn zegje in het Fries te laten doen. Verdachten spreken echter – ondanks eerder voornemens – toch vaak Nederlands indien de rechter hem in het Nederlands ondervraagt. Ook vinden verdachten dat het gebruik van het Fries in sommige gevallen wordt ontmoedigd.” Volgens Van der Goot is het in de praktijk geen dringende noodzaak om ook buiten de Friese provincie het gebruik van het Fries als recht vast te leggen.
