We hebben er lang op gewacht, maar gisteren verscheen dan eindelijk de brief van de Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie met betrekking tot de wijze van tenuitvoerlegging van de levenslange gevangenisstraf in Nederland.
Het uiteindelijke resultaat is teleurstellend, een gemiste kans, geen vlees en geen vis.
Het is duidelijk dat de Staatssecretaris slechts met deze aanpassingen komt aangezien hij daartoe wordt gedwongen door de civiele rechter, de strafrechter, de Nationale Ombudsman, de RSJ en de rechtspraak van het Europese Hof!
Dit gaf de Staatssecretaris overigens ook volmondig toe tijdens de uitzending van Nieuwsuur op donderdag 2 juni jl. Klik hier voor de uitzending.
Wij hebben grote twijfels of de voorgestelde regeling nu wel Straatsburg-proof is. Het komt erop neer dat na vijfentwintig jaren detentie een adviescollege zich buigt over de zaak en met een toetsing komt. Onderdeel van de procedure zijn onder meer een verblijf in het PBC te Utrecht en een adviesronde langs slachtoffers/nabestaanden.
Markant is dat het advies volgens het voorstel vervolgens wordt voorgelegd aan de Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie. Deze beslist vervolgens of er vervolgstappen kunnen komen in de zin van resocialisatie-activiteiten. Gelet op het huidige politieke klimaat zijn onze verwachtingen met betrekking tot de beslissingen van de Staatssecretaris niet hoog gespannen. De kans is groot dat de situatie in feite niet zal veranderen. Thans is immers het enige correctief om de levenslange gevangenisstraf te verkorten het middel van gratie. Dat is ook een politiek-gevoelig instrument en de laatste dertig jaren is er dan ook geen gratie meer verleend aan levenslang gestraften.
Naar onze mening gaat het in de toekomst weer op die wijze. De beslissing is immers weer in handen gegeven van een politieke figuur. Dat is een (zeer) onwenselijke situatie.
De Staatssecretaris had nu in een keer de zaak goed moeten regelen. Dat betekent dat gekozen had moeten worden voor een rechterlijk college dat de toetsing verricht en uiteindelijk ook beslist. Dan is de kans zeer groot dat de regeling – en ook de praktijk – Straatsburg-proof zijn.
Wij denken aan het gerechtshof te Arnhem en wel de Penitentiaire Kamer. Dat is een kamer die bestaat uit drie rechters en twee gedragsdeskundigen. Deze kamer is al jarenlang belast – in hoogste instantie – met beslissingen over verlenging van de tbs. Bij tbs’ers is in het algemeen ook sprake van langdurige detentie en het hof heeft veel ervaring en kennis op het gebied van risico-inschatting. Dit laatste is ook van groot belang bij de toetsing van de voortzetting van de levenslange gevangenisstraf.
Als de voorgestelde regeling kracht van wet krijgt, zal de discussie over de levenslange gevangenisstraf in Nederland nog jaren voortduren. Dat is niet in het belang van alle direct betrokken partijen!
Nu maar hopen dat de komende tijd nog flink gesleuteld zal worden aan de conceptregeling.
